Kulat Hukuk Bürosu

Korona Virüs (Covid-19) Nedeniyle Kısa Çalışma Talebi

Barış KULAT

Korona Virüs (Covid – 19) olarak bilinen solunum yolu hastalığının ekonomik hayatı derinden etkilemesi sonucunda bir çok işletme faaliyetini durdurma veya azaltma yoluna giderek süreci en az zararla atlatmaya çalışmaktadır. Ticari faaliyetlerin büyük ölçüde azalması nedeniyle işverenler tarafından tercih edilen yollardan biri de “kısa çalışma”dır. Kısa çalışma ile işverenler, personel maliyetini azaltabilir ancak bir yandan da işten çıkarma yoluna gitmeyeceği için nitelikli işgücünü de kaybetmemiş olur. Bu anlamda hem çalışanlar hem de işverenler açısından uygulanması yararlı bir modeldir.

Kısa çalışma uygulamasına yönelik Yargıtay kararları incelendiğinde, kısa çalışmanın, genellikle feshin son çare olması ilkesi bağlamında değerlendirildiği görülmektedir. Yargıtay, kısa çalışma müessesesini, kriz dönemlerinde işverene fesihten kaçınma olanağı veren ve feshin son çare olması ilkesi ışığında fesihten önce denenmesi gereken tedbirlerden biri olarak değerlendirmektedir. Bu anlamda da işten çıkarma yoluna gidilmeden önce denenebilecek bir uygulama olduğu da açıktır.

Koronavirüs yasada kısa çalışma yapılması için aranan şartlar içerisine girmektedir ancak önemle belirtilmesi gerekir ki, kısa çalışmaya ilişkin yapılacak başvurunun kabul edilebilmesi için korona virüsün ticari faaliyetinizi engellemekte ve dolayısıyla çalışma süresinde azaltma ya faaliyeti durduracak nitelikte olması gerektiğinin ortaya konması gerekmektedir.

I. KISA ÇALIŞMA NEDİR?

Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen en az dört hafta süreyle durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere (Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir.) sigortalılara çalışamadıkları dönem için gelir desteği sağlayan bir uygulamadır.

“Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği
EK MADDE 2-
Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir. Bu Kanuna göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıran işveren, kısa çalışma talebini, derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumuna, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir. Talebin uygunluğunun belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar, ilgil kurum ve kuruluşların da görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Kısa çalışma halinde İşsizlik Sigortası Fonundan kısa çalışma ödeneği ödenir. İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi gerekir.

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesine göre 16 yaşından büyük çalışanler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez. Kısa çalışma ödeneğinden yararlananlara ait sigorta primlerinin aktarılması ve sağlık hizmetlerinin sunulmasına ilişkin işlemler 5510 sayılı Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülür. Kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür.

Zorlayıcı sebeplerle kısa çalışma yapılması halinde, kısa çalışma ödeneği ödemeleri 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve aynı Kanunun 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar.

Bu maddede yer alan kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.”

II. KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN NASIL FAYDALABİLİRSİNİZ?

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun Ek 2. Maddesi’ne göre kısa çalışma ödeneğine başvurabilirsiniz.
İşyerinde Kısa Çalışma Uygulanabilmesi için;

İşçinin Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanabilmesi İçin;

III. KISA ÇALIŞMA TALEBİ NELERİ İÇERMELİDİR?

Kısa çalışma talebinde bulunmak için, ekte bulunan Kısa Çalışma Talep Formunu ve kısa çalışma yaptırılacak çalışanlara ilişkin bilgileri içeren listeyi düzenleyerek bağlı olduğunuz İŞKUR biriminin elektronik posta adresine, elektronik posta göndermek suretiyle yapabilirsiniz. (kısa çalışma başvurularında kullanılacak elektronik posta adresleri ektedir)

Talep formunda göreceğiniz gibi, kısa çalışma başvurusunun nedeni “Dışsal Etkilerden Kaynaklanan Zorlayıcı Sebep COVİD-19” olarak işaretlenecektir.

Yine talep formunda Kısa Çalışmanın Hangi Yöntemle Uygulanacağı kısmını göreceksiniz. Bu kısmı kısa çalışmayı haftalık çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin kısmen/tamamen durdurulması yollarından hangisini uygulayacaksanız ona göre işaretleyeceksiniz.

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılmasını talep ettiğinizde varsa toplu iş sözleşmesi tarafı çalışan sendikasına da yazılı bildirimde bulunmanız gerekmektedir.

IV. KISA ÇALIŞMA TALEBİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İşverenin kısa çalışma talebi, öncelikle Kurum birimi tarafından sebep ve şekil yönünden değerlendirilir. İnceleme sürecinde başvuru evraklarında eksiklik olduğunun değerlendirilmesi halinde, ivedilikle işveren ile irtibata geçilerek, söz konusu eksik evrakların elektronik ortamda intikal ettirilmesi talep edilmekte ve inceleme evrak bazında tamamlanmaktadır.

Eğer şirketiniz Cumhurbaşkanlığı, Bakanlıklar veya ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından faaliyeti durdurulan işyerleri içerisinde ise uygunluk tespiti incelemesinde işyerlerinin sadece bu kapsamda olup olmadığına ilişkin belgeler yeterli olmaktadır.

İşverenlerin yönetimsel kararları çerçevesinde faaliyeti durdurulan veya azaltılan işyerleri ile ilgili olarak yapılan uygunluk tespiti incelemelerinde ise, durumu ortaya koyacak ilgili belgeler gerekmektedir. Dolayısıyla öncelikle faaliyetin durdurulması veya azaltılması yönünde Yönetim Kurulu kararı almalı ve örneğin sözleşmeleriniz feshedilmiş veya siparişleriniz iptal edilmiş ise buna ilişkin evrakları da dosya ekine sunmalısınız.

V. KISA ÇALIŞMA TALEBİNİN SONUCUNUN BİLDİRİLMESİ

Genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerden dolayı işyerindeki çalışma süresinin önemli ölçüde azaldığı veya durduğu, İş Müfettişlerince yapılan uygunluk tespiti sonucu işverene, İŞKUR tarafından bildirilir. İşveren de durumu, işyerinde çalışanların görebileceği bir yerde ilan eder ve varsa toplu iş sözleşmesine taraf çalışan sendikasına bildirir.

İlan yoluyla çalışanlara duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi çalışanlara yazılı bildirim yapılır. Kısa çalışma talebi uygun bulunan işveren Kurumca bildirilen sürede Kısa Çalışma Bildirim Listesini güncelleyerek gönderir.

Korona virüsten olumsuz etkilendiği gerekçesiyle kısa çalışma talep eden işverenlere başvurularının sonucu, elektronik posta yoluyla taleplerini gönderdikleri adrese yapılır. Talebi uygun bulunan işverenler, Kurumca bildirilen sürede Kısa Çalışma Bildirim Listesini güncelleyerek başvuru yaptıkları İŞKUR biriminin elektronik posta adresine gönderir.

Kısa çalışma talebinin olumsuz sonuçlanması halinde bu karara karşı yargı yolu açıktır.

VI. KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN SÜRESİ NE KADAR?

Kısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır.

Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler İş Kanunu’nun 24/3. ve 40. maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. Bu bir haftalık süre içerisinde ücret ve prim yükümlülükleri işverene aittir. (Ayrıntılı bilgi için 23.03.2020 tarihli “Korona Virüs Salgınının Yarattığı Sorunların İş Hukuku Açısından Değerlendirilmesi” başlıklı bilgilendirme notumuzu inceleyebilirsiniz)

Kısa çalışma yapan çalışanın çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneği miktarı, kısa çalışma yapılan süreyle orantılı olarak işveren ve İŞKUR tarafından ödenir.

VII. KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN MİKTARI NE KADAR?

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son 12 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.

VIII. KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ KİME ÖDENİR?

Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için, çalışanın kendisine ve aylık olarak her ayın beşinde ödenir. Ödemeler PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır. Ödeme tarihini öne çekmeye Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yetkilidir.

Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan çalışanlar adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir

IX. KISA ÇALIŞMANIN ERKEN SONA ERMESİ

İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı çalışan sendikasına ve çalışanlara altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur.

Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.

X. KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN KESİLMESİ

Kısa çalışma ödeneği alanların işe girmesi, yaşlılık aylığı almaya başlaması, herhangi bir sebeple silâh altına alınması, herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması hallerinde veya geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle kısa çalışma ödeneği kesilir.

XI. KISA ÇALIŞMA UYGULAMASINA ÇALIŞANIN RIZASI GEREKİR Mİ?

Kısa çalışma uygulamasında işçinin onayı4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ve Kısa Ödeneği Hakkında Yönetmelik gereğince başlanan bir kısa çalışma uygulaması için işçilerin onaylarına başvurulması gerekmez.

Kısa çalışma şartları, başvurusu, ödeneği Kanun ile düzenlenen bir uygulamadır. İş Kanununun 22.maddesi çerçevesinde değerlendirilmesi de mümkün değildir. Bu nedenle de işçi açısından kısa çalışma uygulamasına başlanması ya da başlarken onay alınmaması haklı fesih nedeni olarak gösterilemez.

XII. KISA ÇALIŞMADA NELERE DİKKAT ETMEK GEREKİR?

KULAT HUKUK BÜROSU

Exit mobile version